Ảnh: Một người dân ở tỉnh Nam Định tại triển lãm Photovoice của OUCRU năm 2021.
Xét nghiệm protein C phản ứng tại chỗ (CRP-POCT) là một xét nghiệm máu đơn giản giúp xác định nguyên nhân gây nhiễm trùng là do vi khuẩn hay vi rút. Việc phân biệt này rất quan trọng vì kháng sinh chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn. Nhờ CRP-POCT, dược sĩ có thể đưa ra lời khuyên chính xác hơn cho bệnh nhân: nên điều trị triệu chứng bằng thuốc thông thường hay cần đi khám để được chẩn đoán chính xác và có thể được kê đơn kháng sinh. Điều này giúp hạn chế việc lạm dụng kháng sinh, từ đó ngăn ngừa tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng.
Nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Bệnh truyền nhiễm Diễn đàn Mở cho thấy xét nghiệm CRP-POCT nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ phía người sử dụng. Cụ thể, 96,5% khách hàng đã trải nghiệm dịch vụ này bày tỏ mong muốn được tiếp tục sử dụng tại các hiệu thuốc trong tương lai. Hơn nữa, đa số khách hàng (78,3%) sẵn lòng chi trả cho dịch vụ, với mức giá trung bình là khoảng 60.000 đồng (2,4 USD).
Đây là một phát hiện quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tỷ lệ lạm dụng và kháng kháng sinh cao nhất thế giới. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách, chẳng hạn như tự ý mua thuốc tại hiệu thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả của thuốc kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng mà còn gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh trong tương lai.
“Mặc dù luật pháp Việt Nam đã có những quy định hạn chế việc bán kháng sinh không kê đơn, thực tế cho thấy hoạt động này vẫn diễn ra phổ biến, góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng kháng kháng sinh tại đây. Trong bối cảnh đó, CRP-POCT có thể là giải pháp thay thế, cho phép các dược sĩ cung cấp dịch vụ hỗ trợ điều trị thay vì trực tiếp bán kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.”
Phó Giáo sư Sonia Lewycka chia sẻ
Nghiên cứu được thực hiện tại thành phố Nam Định và kết hợp nhiều phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau. Cụ thể, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 520 khách hàng sau khi sử dụng thuốc, tổ chức thảo luận nhóm tập trung với 20 người và phỏng vấn chuyên sâu 12 dược sĩ cùng các bên liên quan khác.
Nghiên cứu cho thấy xét nghiệm CRP-POCT có thể là một công cụ đắc lực trong việc giảm thiểu tình trạng lạm dụng kháng sinh tại Việt Nam. Đối với dược sĩ, CRP-POCT cung cấp thông tin khách quan về tình trạng nhiễm trùng của bệnh nhân, giúp họ có cơ sở vững chắc hơn trong việc quyết định cấp phát kháng sinh. Đối với bệnh nhân, kết quả xét nghiệm sẽ giúp họ an tâm khi không cần sử dụng kháng sinh, từ đó nâng cao sự tin tưởng vào hướng dẫn của dược sĩ.
Hiện nay, việc mua bán kháng sinh không cần đơn thuốc vẫn diễn ra phổ biến tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra rằng có đến 81,4% trường hợp được cấp phát kháng sinh là không cần thiết dựa trên mức CRP của họ, cho thấy mức độ lạm dụng kháng sinh đáng báo động.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng phân tích những yếu tố thuận lợi và khó khăn trong việc triển khai dịch vụ này tại các hiệu thuốc. Sự mong muốn của cả khách hàng và dược sĩ về một giải pháp hỗ trợ sử dụng kháng sinh hiệu quả, cùng với lợi ích rõ ràng của CRP-POCT trong việc giảm thiểu việc lạm dụng kháng sinh, là những yếu tố hỗ trợ quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức cần được giải quyết, bao gồm việc đào tạo và hỗ trợ dược sĩ sử dụng CRP-POCT thành thạo, cũng như xây dựng hướng dẫn chi tiết về quy trình vận hành và diễn giải kết quả xét nghiệm.
“Đại dịch COVID-19 đã góp phần thúc đẩy sự phổ biến của các loại xét nghiệm nhanh, giúp người bệnh dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hơn. Trong bối cảnh đó, việc triển khai xét nghiệm CRP-POCT tại các hiệu thuốc không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho người bệnh mà còn góp phần nâng cao vai trò của dược sĩ trong hệ thống y tế, biến họ trở thành lực lượng quan trọng trong cuộc chiến chống lại kháng kháng sinh.”
Tiến sĩ Nguyễn Vinh Nam, tác giả thứ nhất của nghiên cứu này, cho biết.
Bên cạnh đó, các tác giả cũng đã đăng bài bình luận trên tạp chí Lancet Global Health, nhấn mạnh tiềm năng của dịch vụ CRP-POCT trong việc đối phó với hiểm họa kháng kháng sinh. Bài báo khẳng định rằng việc tiếp cận chẩn đoán nhanh chóng và chính xác là một trong bốn trụ cột của chiến lược lấy con người làm trung tâm do WHO khởi xướng nhằm giải quyết vấn nạn kháng kháng sinh trên toàn cầu. Điều này cũng hướng đến Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc về việc nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng, bao gồm cả dịch vụ chẩn đoán.
Để biết thêm chi tiết, hãy truy cập bài báo tại đây.
