Vi khuẩn lao có thể lây lan từ phổi lên não, gây ra lao màng não – một dạng bệnh nguy hiểm với hơn 150.000 ca mắc mới mỗi năm trên toàn thế giới. 50% bệnh nhân lao màng não tử vong hoặc có tổn thương não, nguy cơ này đặc biệt cao đối với những bệnh nhân đồng nhiễm HIV.
Các trường hợp lao màng não nặng có thể liên quan đến tình trạng hoạt động quá mức của hệ miễn dịch, chính phản ứng miễn dịch thái quá trong quá trình chống lại vi khuẩn đã gây tổn thương não. Cho đến nay, việc xác định tình trạng viêm quá mức thông qua xét nghiệm máu rất khó khăn. Các phương pháp hiện tại chỉ cung cấp khá ít thông tin liên quan đến phản ứng viêm.
Trong một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí eLife, các nhà khoa học tại OUCRU đã sử dụng công nghệ di truyền tiên tiến để phân tích biểu hiện của gần 20.000 gen từ mẫu máu của bệnh nhân lao màng não, lao phổi (cả nhiễm HIV và không nhiễm HIV) và người khỏe mạnh. Bằng cách so sánh biểu hiện gen giữa các nhóm, nghiên cứu này giúp làm sáng tỏ cơ chế bệnh sinh của lao màng não, đặc biệt là ở những ca nặng. Đồng thời, phân tích này cũng cho phép các nhà khoa học xác định các gen tiềm năng để theo dõi và dự đoán nguy cơ biến chứng nặng ở bệnh nhân.
Nghiên cứu đã chỉ ra nguy cơ tử vong do lao màng não có liên quan đến một dấu hiệu đặc trưng trong phản ứng miễn dịch tế bào; sự hoạt hóa mạnh mẽ của bạch cầu trung tính đi kèm với sự suy giảm hoạt động của tế bào T và tế bào B. Các biểu hiện di truyền liên quan đến nguy cơ tử vong cũng khác nhau giữa bệnh nhân nhiễm HIV và không nhiễm HIV, với các gen gây viêm được hoạt hóa nhiều hơn ở nhóm nhiễm HIV. Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu đã phát hiện mức độ hoạt động của bốn gen cụ thể trong máu có liên quan mật thiết đến nguy cơ tử vong do lao màng não.
“Phát hiện này có ý nghĩa quan trọng trong việc cá nhân hóa điều trị lao màng não,” PGS. Nguyễn Thuỵ Thương Thương, trưởng nhóm nghiên cứu lao tại OUCRU chia sẻ. “Trong tương lai, các bác sĩ có thể sử dụng dấu hiệu này để xác định nhanh chóng những bệnh nhân cần được chăm sóc tích cực, đồng thời nghiên cứu còn xác định các mục tiêu tiềm năng cho việc phát triển các liệu pháp điều trị mới.”
Để tìm hiểu thêm, hãy truy cập bài đăng trên tạp chí eLife.
Bài viết này ban đầu được đăng bằng tiếng Anh trên eLife Digest và đã được dịch và sửa lại để phù hợp cho độc giả của OUCRU.
