Virus gây ra gánh nặng sức khỏe cộng đồng đáng kể trên phạm vi toàn cầu. Ở châu Á, virus là thủ phạm gây ra hàng nghìn ca tử vong mỗi năm do các bệnh như cúm, sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng, chikungunya và các dạng viêm gan siêu vi. Nhờ vào những bước tiến vượt bậc trong nghiên cứu khoa học và công nghệ, khoa học đã có thể nhanh chóng phát hiện, giám sát và quản lý các bệnh do virus gây ra. Gần đây, các công nghệ giải trình tự thế hệ mới (NGS) đã trở thành công cụ thiết yếu trong việc xác định và phân loại virus, phát hiện các đột biến kháng thuốc cũng như điều trị và giám sát bệnh.
Khóa học Gen và Tin sinh học virus được thiết kế nhằm đào tạo chi tiết về cách xử lý và giải thích dữ liệu lớn thu được từ NGS. Các nội dung bao gồm sử dụng các công cụ dòng lệnh để phân tích bộ gen virus, kiểm soát chất lượng của các trình tự, lập bản đồ tham chiếu, tập hợp de novo, và tạo cây phát sinh gen nhằm theo dõi quá trình tiến hóa của virus.
Khóa học diễn ra tại văn phòng OUCRU tại Thành phố Hồ Chí Minh và được dẫn dắt bởi đội ngũ chuyên gia trong đó có Phó giáo sư Lê Văn Tấn cùng các thành viên Nhóm nhiễm trùng mới nổi của OUCRU. Giảng viên bao gồm Tiến sĩ Sreenu Vattipally, Tiến sĩ Richard Orton và Tiến sĩ Srikeerthana Kuchi từ Trung tâm Nghiên cứu Virus của Đại học Glasgow, Vương quốc Anh và Tiến sĩ Urmila Kulkarni Kale từ Đại học Savitribai Phule Pune, Ấn Độ cùng với các trợ lý từ Đại học Malaysia và OUCRU.
“Khóa học này là một bước quan trọng hướng tới việc trao quyền cho các nhà nghiên cứu và bác sĩ lâm sàng ở châu Á. Họ có thể học được những kỹ năng nâng cao cần thiết để giải quyết các bệnh do virus, vốn đang gây ra những thách thức đáng kể cho sức khỏe cộng đồng trong khu vực.”
PGS. Lê Văn Tấn
Được thiết kế chủ yếu cho các nhà khoa học và chuyên gia y tế tại Châu Á, khóa học này nhằm mục đích xây dựng kiến thức chuyên môn về phân tích và giải thích trình tự bộ gen virus thu được thông qua công nghệ NGS. Chương trình giảng dạy bao gồm nhiều chủ đề bao gồm metagenomics, phát hiện mầm bệnh virus và xây dựng cây phát sinh gen.
Tiến sĩ Sreenu Vattipally, người đồng tổ chức khoá học, cho biết: “Ngoài việc trao đổi kiến thức, khóa học này còn quy tụ các nhà virus học từ nhiều quốc gia khác nhau, thúc đẩy sự hợp tác, cơ hội kết nối và tạo ra những ý tưởng sáng tạo để giải quyết các bệnh truyền nhiễm do virus, vốn là gánh nặng sức khỏe lớn ở các quốc gia châu Á.”
Trong suốt một tuần của khoá học, người tham gia đã được tham gia giảng dạy thực hành, và nghiên cứu các trường hợp thực tế. Những hoạt động này được thiết kế để cung cấp cho người tham dự những ứng dụng thực tế của các công cụ và kỹ thuật tin sinh học để nghiên cứu bộ gen virus.
“Khóa học giúp tôi hiểu và sử dụng được từng bước, từng lệnh, từng phương pháp, công cụ để tập hợp các đoạn đọc thành một chuỗi gen hoàn chỉnh của virus. Tôi cũng có thể sử dụng các công cụ mới để xây dựng và hình dung cây phát sinh chủng loại. Tôi nghĩ thành tựu lớn nhất của tôi sau khóa học này là tôi đã học được cách tự mình phân tích dữ liệu giải trình tự.”
Vũ Thị Ngọc, Viện Pasteur Nha Trang
Ông Martin Aslett, Trưởng nhóm Đào tạo Tin học của Wellcome Connecting Sciences nhận xét: “OUCRU đã tổ chức một khoá học vô cùng chu đáo, và chương trình đào tạo của các giảng viên cũng cực kỳ hữu ích, giúp chúng tôi tổ chức một khóa học thành công”.
Sự kiện này không chỉ đóng vai trò là nền tảng để học hỏi và trao đổi kiến thức khoa học mà còn thúc đẩy mạng lưới kết nối giữa những người tham gia từ nhiều quốc gia châu Á. Điều này giúp tăng cường hợp tác trong nghiên cứu virus và góp phần vào nỗ lực toàn cầu trong việc tìm hiểu và chống lại các bệnh truyền nhiễm thông thông qua việc phát triển năng lực nghiên cứu ở địa phương.
